تبریز مهد کفش ایران و خاستگاه کفش چرمی جهان و نگاهی به موزه نوپای کفش تبریز

قدیمی‌ترین کفش چرمی جهان متعلق به منطقه آذربایجان و شهر تبریز با قدمت تاریخی ۵ هزار و ۵۰۰ سال است که هم‌اکنون در موزه ارمنستان نگهداری می‌شود.

کفش ؛ این وسیله ساخته دست بشر که مهم ترین محافظ در برابر آسیبهای محیطی و مهم ترین ابزار افزایش سرعت جابجایی و بلکه عامل برتری در مقابل حیوانات وحشی یا دشمنان دیگر بوده است.

اولین کفش شناخته شده ، صندل های پوست گوزنی هستند که قدمت آن تقریباً 7000 یا 8000 سال قبل از میلاد مسیح است ، که در غار فورت راک در ایالت ایالات متحده آمریکا در Oregon در سال 1938 یافت شده است. با این حال دانشمندان معتقدند نوع بشر از حدود 26-40 هزار سال پیش ابزاری برای محافظت از پا ابداع کرده اند.

قدیمی‌ترین کفش چرمی جهان متعلق به آذربایجان و شهر تبریز با قدمت تاریخی ۵ هزار و ۵۰۰ سال است که هم‌اکنون در موزه ارمنستان نگهداری می‌شود. این کفش در سال 2008 در مجتمع غار Areni-1 در مرز ایران، ارمنستان و آذربایجان یافت شد. این کفش قدیمی ساخته شده از یک تکه چرم گاوی است که با بند چرمی در امتداد درزها در قسمت جلویی و پشتی پوشانده شده است.ولی با توجه به اینکه کشور ارمنستان نه در قدیم و نه در حال حاضر تولید کفش نداشته است، و از طرفی در حالی که تبریزیان اولین کسانی بودند که در طول تاریخ برای خود کفش دوختند، به نظر کارشناسان ، محتمل می‌آید که این کفش متعلق به تبریز قدیم بوده است.

علی رغم درخواست رسمی ایران ، دولت ارمنستان ، این کفش را تحویل نمی‌دهد. از آنجایی که این کفش یک تاریخچه و پیشینه است، اگر این کفش در ایران قرار داشته باشد، با توجه به پیشینه تاریخی و اصالت کفش در ایران و تبریز به راحتی و خیلی سریع به نام ایران و تبریز ثبت می شود. اما در ارمنستان با توجه به عدم سبقه تاریخی این کفش به عنوان یک اثر ملی قابل ثبت جهانی ندارد.

با توجه به اینکه در ۵۵۰۰ سال گذشته قلمروهای وقت با چیزی که در مرزهای کنونی وجود دارد متفاوت بوده، شاید به سختی بتوان مشخص کرد که این کفش دقیقا متعلق به چه مکانی است؛ اما به طور یقین این کفش در محدوده سرزمین بزرگ ایران پیدا شده و قدیمی‌ترین کفش چرمی جهان به شمار می‌رود. اطلاعات به دست آمده درباره تاریخچه کفش در ایران نشان می‌دهد نخستین اقوام ایرانی که از کفش پوشیدن آن‌ها تصاویری در کتیبه‌ها موجود است، مادها بوده‌اند. این کفش‌ها از جنس چرم بوده و چیزی شبیه به پابند از روی پا آویزان می‌شده تا آن را روی پا محکم نگاه دارد.

موزه کفش ایران در 14 مهر ماه سال 1394 در تبریز فعالیت خود را آغاز کرده. موزه کفش تبریز که اولین موزه کفش در ایران و هفتمین موزه کفش در جهان است، با تشکیل کمیته‌ای، با هدف جمع‌آوری و قدمت‌گذاری کفش‌های قدیمی از اقصی نقاط ایران، روند رو به گسترش خود را آغاز کرده است. در این راستا، از طریق نامه‌های که به روسای اتحادیه کفاشان شهرستان‌های مختلف فرستاده شده، از آن‌ها درخواست شده است تا کفش‌های قدیمی در مناطق زندگی خود را پیدا کرده و به موزه تحویل دهند تا پس از قدمت‌گذاری به ثبت برسند.

موزه کفش تبریز که در بخش زیرزمینی عمارت شهرداری تبریز واقع شده، علاوه بر ۲۰۰ نوع کفش از اقوام و دوره‌های مختلف ایران و جهان، لوازم و تجهیزات کفاشی نیز جمع ‌آوری و در معرض نمایش گذاشته است.

همچنین، از جمله روش‌هایی که به وسیله آن می‌توان قدمت کفش‌ها را مشخص کرد، استناد به عکس‌ها و کتب قدیمی است که سرنخی از دوره تاریخی کفش‌های مورد نظر را به دست بدهند. در حال حاضر ۲۰۰ جفت کفش و قطعات وسایل و تجهیزات کفاشی در موزه نگهداری می‌شود. قدیمی‌ترین آن‌ها، یک قطعه چرم بوفالو متعلق به ۴۵۰ سال پیش است که با مواد روغنی و به شیوه سنتی فرآوری شده است.

موزه کفش تبریز، همه روزه از ساعت ۸ صبح الی ۶ بعدازظهر، واقع در زیرزمین عمارت شهرداری تبریز به صورت رایگان (تا زمان انتشار این مقاله) پذیرای بازدیدکنندگان است.

برخی دیگر از انواع کفش‌های تاریخی به این شرح است:

• صندل مصری: این نوع صندل‌ها که قدمت آن‌ها به ۱۲۰۰ سال پیش از میلاد مسیح بازمی‌گردد، دو نوع بوده‌است یکی نوک تیز و دیگری ساده.
• کفش یونانی: این کفش‌ها که به صورت لاانگشتی بوده‌اند، توسط سربازان و مردان آزاد استفاده می‌شده‌است که قدمت آن به ۱۰۰۰ سال پیش از میلاد مسیح بازمی‌گردد.
• پادوکای هندی: این نوع کفش قدیمی‌ترین نوع کفش هندی‌ها به‌شمار می‌رود و زمان استفادهٔ آن‌ها به قبل از دورهٔ راما و ودا بازمی‌گردد.
• لیلی‌فوت چینی: این کفش‌ها مربوط به چین هستند و با توجه به اینکه داشتن پاهای کوچک معیار زیبایی محسوب می‌شد، این کفش‌ها اغلب کوچکتر از اندازهٔ پاهای معمولی بوده‌اند.

کفش‌های قدیمی ایرانیان در انواع چاروق، گیوه، نعلین، اروسی، سگکی، صندل، قُندره و دهان‌دولچه‌ای ساخته می‌شد.

با شروع تمدن ها ، صندل های بلند (پیش سازهای فلیپ فلاپ مدرن) پوشیده شدند. این عمل به تصاویر آنها در نقاشی های دیواری مصر باستان از 4000 سال قبل از میلاد باز می گردد. یک جفت موجود در اروپا از برگهای پاپیروس ساخته شده است و قدمت آن تقریباً 1500 سال قدمت دارد. آنها همچنین در قرن اول دوران مشترک در اورشلیم پوشیده شدند. صندل های پنبه ای توسط تمدن های زیادی پوشیده شده و از طیف گسترده ای از مواد ساخته شده اند. صندل های مصر باستان از برگهای پاپیروس و نخل ساخته می شدند. ماسای آفریقا آنها را از خاموشی دور کرد. در هندوستان آنها از چوب ساخته شده بودند. در چین و ژاپن از نی برنج استفاده می شد. از برگهای گیاه سیزال برای تهیه ریسمان برای صندل های صندل در آمریکای جنوبی استفاده می شد ، در حالی که بومیان مکزیک از گیاه یوکا استفاده می کردند.

با گسترش و پیشرفت تمدن ها ، صندل های بلند (ساختارهای ابتدایی و مادر صندلهای لاانگشتی مدرن) رواج یافتند. این عمل به تصاویر آنها در نقاشی های دیواری مصر باستان از 4000 سال قبل از میلاد باز می گردد. یک جفت موجود در اروپا از برگهای پاپیروس ساخته شده است و قدمت آن تقریباً 1500 سال قدمت دارد. آنها همچنین در قرن اول دوران مشترک در اورشلیم پوشیده شدند. صندل های پنبه ای توسط تمدن های زیادی پوشیده شده و از طیف گسترده ای از مواد ساخته شده اند. صندل های مصر باستان از برگهای پاپیروس و نخل ساخته می شدند. ماسای آفریقا آنها را از خاموشی دور کرد. در هندوستان آنها از چوب ساخته شده بودند. در چین و ژاپن از نی برنج استفاده می شد. از برگهای گیاه سیزال برای تهیه ریسمان برای صندل های صندل در آمریکای جنوبی استفاده می شد ، در حالی که بومیان مکزیک از گیاه یوکا استفاده می کردند.

امروزه شرکتهای بزرگی در جهان اقدام به تولید انواع کفش های ورزشی، مجلسی، نظامی، مد و فشن و … نموده اند. گروه کارخانجات کفش اسلوبی با برند کفش پادوس نیز در زمینه تولید کفش در تبریز ، مهد کفش چرمی جهان در حال فعالیت می باشد. علاوه بر کفش های استاندارد مجلسی و روزمره ، این مجموعه در حال تولید کفش های ورزشی و پیاده روی با کیفیت می باشد. اگر به کفش های پیاده روی و دویدن علاقمند هستید می توانید به راحتی از طریق لینک زیر محصولات پادوس را مشاهده نمایید.